انجمن حسابداری ایران

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، ویدا مجتهدزاده در مراسم افتتاح دهمین همایش ملی حسابداری ایران که عصر امروز در هتل استقلال شروع شد،اظهار داشت: درحالی داوری برای چاپ و 45 مقاله برای ارائه در این همایش انتخاب شده که صبح امروز اولین هم‌اندیشی دانشجویان دکتری برگزار شد. در این هم‌اندیشی، وضعیت دوره دکتری در ایران، تجارب گذشته و چشم‌انداز آینده بررسی و سؤالات دانشجویان دکتری از سراسر ایران توسط اساتید صاحب نام حسابداری پاسخ داده است. فردا هم ارائه‌ها انجام خواهد می شود و روز جمعه نیز یک کارگاه آموزشی در رابطه با تحقیقات «قضاوت و تصمیم‌گیری» برای دانشجویان دکتری حسابداری برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: شکی نیست که انجام پژوهش به شکل نظام‌مند از مأموریت‌های اصلی هردانشگاه به شمار می‌رود.دررابطه با حسابداری باید گفت درحالی اغلب این پژوهش‌ها کاربردی محسوب می‌شودکه در آن تأکید بر فناوری و عملیات تخصصی مورد استفاده حرفه حسابداری در رده اجتماعی و سازمانی است. این پژوهش‌ها نقطه مقابل تحقیقات علوم فیزیکی هستند که در آن تأکید مطالعه عمدتاً بر موضوع فیزیکی است. در سطح بین‌المللی، انجام پژوهش عموماً یک الزام برای گسترش حسابداری دانشگاهی است و مشارکت‌کننده با اهمیتی برای توسعه دانش و پژوهش محسوب می‌شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه تأثیر پژوهش در برخی نظام‌ها برای همه قابل درک است ادامه داد:مثلا"در پزشکی این تحقیقات موجب توسعه و بهبود روش‌های درمان و تهیه داروهای جدید می‌شود که به جامعه منفعت می‌رساند. اما در مورد حسابداری تشخیص این تأثیر ساده نیست. برای مثال، در رشته حسابداری ادعا می‌شود پژوهش‌های مورد نظر حرفه و اعضای آن دیر انجام می‌شود؛ زیرا پژوهشگران به عملیات حرفه‌ای جاری که به طور سریع تغییر می‌کند، توجه دارند. شاید این ادعا درست باشد، به واقع، تا به حال بسیاری از نگرانی‌های اعضای حرفه‌ای مورد توجه پژوهشگران دانشگاهی قرار نگرفته‌ است. باکستر (Baxter) می‌گوید: ترسم از این است یک شکاف بزرگ، بیشتر، پژوهش‌های حسابداری را از نیازهای حرفه‌ای جدا کند. این نگرانی‌ در مورد وجود شکاف در ادبیات معاصر هم موضوع با اهمیتی محسوب می‌شود. حتی پا را فراتر می‌گذارند و ادعا می‌کنند شاید راه کارساده‌ای برای حل این مشکل پیچیده وجود نداشته باشد. گفته می‌شود مشکل این نیست که پژوهشی انجام نمی‌شود؛ بلکه یک ضعف بنیادی در فرآیند پژوهش حسابداری وجود دارد.

مجتهدزاده افزود: برخی اعتقاد دارند فرایند پژوهش می‌تواند با استفاده از دو مدل انجام شود. اول، مجموعه‌ای از روابط پیش‌ خورد، یعنی یک نظریه شناخته شده فرضیه‌ای را پیشنهاد می‌کند که با جمع‌آوری داده‌ها آزمون می‌شود. اگر فرضیه تأیید شود، بر ادبیات موضوع می‌افزاید و مشروعیت نظریه زیربنایی افزایش می‌یابد. مدل دوم، باز خورد فراهم می‌کند. یعنی دنیای واقعی را مشاهده می‌کند و مدلی مبتنی بر آن و یک نظریه شناخته شده پیشنهاد می‌شود. داده‌ها جمع‌آوری، پردازش و مدل حاصل می‌شود. چنانچه مدل با دنیای واقعی و نظریه شناخته شده تطابق داشته باشد، به بدنه دانش می‌افزاید. مفید بودن این مدل‌ها بستگی به وجود نظریه شناخته شده دارد.

به گفته دبیر علمی دهمین همایش ملی حسابداری ایران مشکل اصلی این است که نظریه شناخته شده‌ای برای استفاده به عنوان مرجع طراحی فرضیه‌ها یا مدل‌هایی که به طور تجربی پژوهش شوند، وجود ندارد. نبود نظریه در آموزش، عمل و ادبیات پژوهش دیده می‌شود. برای مثال اعضای حرفه براساس آموخته‌هایشان کار می‌کنند، علاقه‌ای به پژوهش ندارند و به یافته‌های پژوهش‌ها برای رفع نیازهای حرفه توجه نمی‌کنند.

مجتهدزاده ادامه داد:برخی می‌گویندحرفه حسابداری مشتمل بر 3 بخش پژوهش، سیاست‌گذاری و عمل است. تأکید بر سیاست‌گذاری از اهمیت برخوردار است و نیاز به توضیح دارد. سیاست‌گذاری یک میانجی با اهمیت بین پژوهش و عمل است. عمل حسابداری شاید جدای از پژوهش حسابداری باشد؛ اما اجازه ندارد آزاد از فرایند سیاست‌گذاری و تدوین مقررات که رهنمودی برای گزارشگری مالی و ترتیبات نظام راهبردی شرکتی است، قدم بردارد.

وی خاطر نشان کرد:اگرچه معمولاً حرفه را عمل حسابداری می‌دانند اما در واقع حرفه مجموعه‌ پژوهش، سیاست‌گذاری و عمل حسابداری است. براساس این طرز تفکر، هر شکاف صرفاً می‌تواند از طریق پژوهش و سیاست‌گذاری مرتبط با عمل پر شود.

مجتهدزاده در خاتمه گفت:در این میان پژوهشگران معاصر مواردی را مطرح کرده‌اند که پژوهش‌های حسابداری بتوانند نیازهای حرفه و اعضای آن را برآورده سازد.1- یکسان کردن افق زمانی پژوهشگران دانشگاهی و اعضای حرفه، که با نزدیکی و تعامل امکان‌پذیر است. 2- بالا بردن کیفیت پژوهش‌ها که با ایجاد ارتباطات مستقیم بین دانشگاهیان و اعضای حرفه‌ می‌تواند جامعه عمل پوشانده شود. 3- بالا بردن انگیزه پژوهشگران برای انجام پژوهش در زمینه نیازهای حرفه که از طریق اهمیت به نتیجه کارهای پژوهشی امکان‌پذیر است. 4- انتقال یافته‌های پژوهش‌های دانشگاهی به اعضای حرفه که انجمن‌های علمی و تخصصی حسابداری می‌توانند متولی آن باشند. 5- ساده‌نگاری نتایج پژوهش‌ها که قابل استفاده برای هر سطح دانش و تجربه در حرفه باشد. 6- جدی گرفتن واحدهای مرتبط با آموزش تخصص انجام پژوهش در دوره‌های کارشناسی حسابداری در دانشگاه‌ها. 7- توجه بیشتر اساتید راهنما به پایان نامه‌های دانشجویان و راهنمایی و آموزش دلسوزانه‌ آن‌ها و 8- برگزاری همایش‌های مشترک بین دانشگاهیان و اعضای حرفه که احتمالاً موجب می‌شود، پژوهش‌های دانشگاهی به سمت موضوع‌های مورد نظر حرفه گرایش پیدا کند.